Η Όλγα, 45 ετών, είναι πολύ θυμωμένη με την κουμπάρα της. Βγήκε ραντεβού με τον πρώην της την επόμενη εβδομάδα μετά τον χωρισμό τους (μόνο που αυτά έγιναν όταν η Όλγα ήταν στο Γυμνάσιο!). Η Μαρία κρατάει μούτρα στη μητέρα της γιατί πιστεύει ότι αγαπούσε περισσότερο τη μικρότερη αδερφή της. Ο Γιώργος δε μπορεί να συγχωρήσει τον μεγάλο του αδερφό γιατί θεωρεί ότι τον καταπίεζε όταν ήταν παιδιά.
Αυτά είναι μερικά παραδείγματα ανθρώπων της διπλανής πόρτας που κρατάνε μούτρα. Είναι θυμωμένοι μία ζωή με κάποιον άλλον και κατηγορούν κάποιο άλλο άτομο για τη δυστυχία τους. Οι άνθρωποι μπορεί να κρατάνε μούτρα σε κάποιον για λίγες μέρες, λίγους μήνες, ή για μια ζωή. Δε μπορούν να αποχωριστούν τον θυμό απέναντι σε αυτόν που «δεν τους φέρθηκε σωστά» στο παρελθόν, παρόλο που λένε ότι θέλουν να το πετύχουν.
Γιατί οι άνθρωποι κρατάνε μούτρα, αφού συχνά λένε ότι δεν το θέλουν;
- Ταυτότητα. Ένας σημαντικός λόγος είναι ότι το να κρατάνε μούτρα τους δίνει ταυτότητα. Ξέρουν ποιοι είναι. Λένε «είμαι ο άνθρωπος που του φέρθηκαν άσχημα/άδικα». Ο θυμός και η αίσθηση θυματοποίησης ορίζουν το ποιος είναι. Ο άνθρωπος αυτός έχει έναν σκοπό στη ζωή του -να ανακοινώσει σε όλους πόσο άσχημα του φέρθηκαν, πόσο αδικημένος είναι. Αισθάνεται ότι έχει απόλυτο δίκαιο και ο «αντίπαλος» απόλυτο άδικο. Η ταυτότητα αυτού του ατόμου είναι ο θυμός και η αίσθηση ότι είναι θύμα.
- Σύμβολο και απόδειξη ψυχικού πόνου. Θεωρούν ότι αν κρατάνε μούτρα σε αυτόν που τους αδίκησε, δεν ξεχνάνε τι τους συνέβη. Θυμίζουν στον εαυτό τους και στους άλλους ότι όλοι τους χρωστάνε, ότι είναι οι αδικημένοι και ότι περιμένουν να αποκατασταθεί η αδικία.
- Προσπάθεια να πάρουν παρηγοριά και καλοσύνη που δεν πήραν στο παρελθόν. Έτσι, μένουν κολλημένοι σε έναν κύκλο αρνητικής ενέργειας και τοξικού θυμού που καταλήγει να τους ορίζει. Το ότι κρατάνε μούτρα σε κάποιον γίνεται κεντρικό θέμα στη ζωή τους και επηρεάζει όλη τους τη συμπεριφορά και το πώς σχετίζονται με άλλους. Με κάθε τρόπο «διαφημίζουν» ότι υποφέρουν και χρειάζονται έξτρα φροντίδα, προσοχή, συμπαράσταση και καλοσύνη από το κάθε άτομο που γνωρίζουν.
- Τρόπος σκέψης. Πολλοί άνθρωποι κρατάνε μούτρα επειδή έχουν έναν συγκεκριμένο, απόλυτο τρόπο σκέψης. Βλέπουν το κάθε τι στη ζωή μονοδιάστατα, σωστό-λάθος, άσπρο-μαύρο και δε μπορούν να αντιληφθούν τις ενδιάμεσες αποχρώσεις. Ο απόλυτος αυτός τρόπος σκέψης όμως δεν τους βοηθάει να δουν τα πράγματα από διαφορετική οπτική γωνία ή να κατανοήσουν ότι υπάρχουν πολλοί παράγοντες που οδήγησαν τον άλλον στη συγκεκριμένη συμπεριφορά.
- Έλλειψη αυτοπεποίθησης. Βαθιά μέσα τους, οι άνθρωποι που κρατάνε μούτρα δεν έχουν αυτοπεποίθηση -παρόλο που δείχνουν να έχουν, αφού είναι πεπεισμένοι ότι «έχω δίκιο γι’ αυτό που μου συνέβη και θέλω να δικαιωθώ». Αυτό όμως δείχνει ότι μέσα τους αμφισβητούν την αξία τους, περιμένουν όχι απλώς τη συγγνώμη του άλλου, αλλά να ξαναγραφτεί η προσωπική τους ιστορία, κάτι που φυσικά δε γίνεται. Γι’ αυτό ακόμα και αν ο άλλος τους ζητήσει συγγνώμη, οι άνθρωποι που κρατάνε μούτρα δεν το δέχονται ή και αν το δεχτούν, εξακολουθούν να κρατάνε μούτρα!
- Συναισθηματικά εργαλεία. Οι άνθρωποι αυτοί δε διαθέτουν τα απαραίτητα συναισθηματικά εργαλεία για να διαχειριστούν τις διαφορές τους με άλλους. Για παράδειγμα, δε γνωρίζουν πώς να επιλύουν συγκρούσεις ή διαφωνίες με ειρηνικό τρόπο. Επίσης, δεν ξέρουν πώς να ηρεμήσουν τον εαυτό τους, πώς να βρουν εσωτερική γαλήνη.
- Προσωπικότητα και περιβάλλον. Μερικοί άνθρωποι έχουν το είδος της προσωπικότητας, αλλά και τις εμπειρίες της παιδικής ηλικίας που ευνοούν τη στάση του να κρατούν μούτρα. Έτσι, άνθρωποι που είναι πιο εσωστρεφείς, ευαίσθητοι, διαισθητικοί και επικριτικοί είναι πιο πιθανό ότι θα κρατήσουν μούτρα για πολύ καιρό σε κάποιον που πιστεύουν ότι τους αδίκησε.
Το πρόβλημα είναι ότι κρατώντας μούτρα…
…δεν καταφέρνεις να πάρεις αυτό που θέλεις, δηλαδή το να αισθανθείς καλά. Δε σε βοηθάει να γιατρευτείς, να ξεπεράσεις το ψυχικό τραύμα και να επουλωθεί η πληγή στην ψυχή σου. Αντίθετα, κρατώντας μούτρα είναι σαν να ρίχνεις αλάτι στην πληγή σου. Υποφέρεις συνέχεια. Κάτι που είναι το αντίθετο από αυτό που θέλεις να πετύχεις! Μένεις με τον θυμό σου, αλλά χωρίς την παρηγοριά που χρειάζεσαι.
Η λύση
Για να απαλλαχθείς από την τοξική συνήθεια του να κρατάς μούτρα, το βασικό ΔΕΝ είναι να συγχωρήσεις τον άλλον -αν και σίγουρα αυτό βοηθάει. Αρκεί να θυμάσαι ότι συγχωρώ δε σημαίνει ξεχνώ! Σημαίνει επιτρέπω στον εαυτό μου να προχωρήσει.
Ακόμα πιο σημαντικό για να απελευθερωθείς από το αρνητικό συναίσθημα του «κρατάω μούτρα» και τον συνοδευτικό θυμό, είναι να μάθεις να αγαπάς τον ίδιο σου τον εαυτό.
Η καρδιά και ο νους μας κουβαλάνε τον πόνο, αλλά και το αντίδοτο σε αυτόν.
Έτσι, για να σταματήσεις να προκαλείς στον εαυτό σου πόνο και θυμό με το να κρατάς μούτρα σε κάποιον που σε αδίκησε, θα χρειαστεί να ξαναδείς και να ξαναζήσεις την ιστορία που σε κάνει να υποφέρεις. Θα χρειαστεί να «μπεις» πάλι μέσα στο συναίσθημα που βίωσες τότε, όχι απλώς να θυμηθείς τα γεγονότα. Όταν στρέψεις την προσοχή σου μέσα σου, στην καρδιά σου, ο πόνος σου δε θα είναι απλώς κάτι που σου συνέβη από έξω προς τα μέσα, ένα αγκάθι. Θα τον βιώσεις ως κομμάτι του εαυτού σου. Θα τον δεις με άλλο μάτι, με μία αίσθηση συμπόνιας και καλοσύνης προς τον ίδιο σου τον εαυτό.
Όταν κρατάς μούτρα στον άλλον, κρατάς μούτρα και στον εαυτό σου. Αντί να τιμωρείς τον εαυτό σου, θα αρχίσεις να τον βλέπεις με αγάπη και καλοσύνη. Θα γίνεις πιο συμπονετικός απέναντι σε εσένα. Θα αναλάβεις την ευθύνη να δώσεις στον εαυτό σου όλα αυτά που θεωρείς ότι «έπρεπε» να σου δώσει κάποιος άλλος για να είσαι εσύ καλά. Έτσι όμως βάζεις την ευθύνη της δικής σου ζωής στα χέρια κάποιου άλλου. Όταν εσύ πάρεις τα ηνία της ζωής σου στα χέρια σου, γίνεσαι ο άνθρωπος που δίνεις στον εαυτό σου αυτά που χρειάζεται για να είναι καλά. Και αυτό σε βάζει στο μονοπάτι της ίασης. Έτσι επουλώνονται οι ψυχικές πληγές σου, μαλακώνει το μέσα σου, γαληνεύει η καρδιά και ο νους σου και χαμογελάς πάλι!
* Περισσότερες πληροφορίες και βοήθεια μπορείς να βρεις μέσα από τα βιβλία «Mindfulness: Βρες τον εαυτό σου, Βρες την ευτυχία σου» και «Το ηφαίστειο που βράζει, Μάθε να διαχειρίζεσαι τον θυμό σου» από τις εκδόσεις Mamaya.
